Atasözlerinin kökenini takip etmek, hangi durumdan ya da konudan etkilenerek ortaya çıktığını tespit etmek çok zordur. Hele ki aynı coğrafyada yaşayan toplumlarda atasözünün kimden alındığını, etkilendiğini söylemek mümkün olmayabilir. Yakın coğrafyalardaki toplumlarda birbirinin kültüründen izleri atasözleri ve deyimlerde de görmek mümkün.

Günlük hayatta çok sık kullandığımız “Kendini ilgilendirmeyen meselelerden, toplumu derinden etkileyen olaylardan uzak durmak, kaçınmak ve hiçbiriyle ilgilenmemek” anlamındaki “Etliye sütlüye karışmamak” deyimini hepimiz biliyoruzdur. Bu deyim beni Yahudi inancında et ve süt ürünlerinin birlikte tüketilmemesi hatta aynı kapta pişirilmemesi konusuna götürdü.

Deyimin kökeni bu uygulamadan mı gelir bilemiyorum ama Tora (Tevrat)’daki olaydan yola çıkarak et ve süt ürünlerinin karıştırılmaması benzerlik oluşturmakta. Tabii, Yahudilikte yasaklanmasının sebebi daha dramatik olaydan dolayı. Peki Yahudilikte et ve süt ürünlerinin birlikte tüketilmeme sebebi nedir?

Yahudi inancında her şey yiyecek olarak tüketilmez. Tora’da ve diğer Yahudi kitaplarında nelerin yenebilecek gıdalar olduğu ve nasıl pişirilmesi gerektiği ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır. Helal ve haram yiyeceklerin ve pişirilme usullerinin tamamına “kaşrut” denir. Helal olarak kabul edilen ve yenilmesinde sakınca görülmeyen gıdalara “kaşer/koşer denir.

Yahudiler, kaşer/koşer konusunda oldukça titizdirler. Bu kurallar arasında dikkat edilenlerden biri de etli ve sütlü yiyeceklerin aynı anda tüketilmemesidir. Tora’da geçen, “Oğlağı anasının sütünde pişirmeyeceksin” (Çıkış 23:19, 34:26, Tesniye 14:21) pasukundan (ayet) dolayı Yahudiler, etli ve sütlü yiyecekleri aynı anda yemezler. Hatta bu yasak öyle boyutlardadır ki, et ve süt ürünleri aynı araç-gereçlerde pişirilmez. İki gıda için de farklı araç-gereçler kullanılır. Et tüketen bir Yahudi’nin, ardından sütlü bir gıda tüketebilmesi için birkaç saat beklemesi gerekir (Cemaatlere göre 1 ila 3 saat arasında değişiyor). Sütlü bir ürün (Peynir hariç) tükettikten sonra ise, ağız su ile çalkalanarak ya da bir parça ekmek yenerek etli ürün tüketilebilir.

Toplum içindeki çeşitli hareketlerden uzak durmak, tartışmalı konulardan kaçınmak anlamında kullanılan “etliye sütlüye karışmamak” deyimi, Yahudi kaşer/koşer kuralından etkilenerek ortaya çıkmış olabilir, kim bilir?